مزاج شناسی

تاریخچه مزاج شناسی

نظریه مزاج در تئوری باستانی طب خلط ریشه دارد. اگرچه اعتقاد بر این است که این نظریه از بین‌النهرین سرچشمه گرفته، اما پزشک یونانی بقراط (و بعدها جالینوس) بود که این مفهوم را به یک نظریه پزشکی تبدیل کرد. وی بر این عقیده بود که برخی ویژگی‌ها، عواطف و رفتارهای خاص در انسان ناشی از کمبود یا زیاد بودن مایعی در بدن (به نام خلط) هستند. او مفهوم اخلاط چهارگانه را به وجود آورد که شامل این موارد بودند:

خون یا دم
زرد آب یا صفرا
سودا یا زرد آب سوخته (صفرای سیاه)
بلغم

هرکدام از این اخلاط در شکل‌گیری الگوهای مختلف شخصیتی و همچنین میزان مستعد بودن فرد برای ابتلا به بیماری دخیل بودند.

مزاج‌های اصلی چهارگانه عبارت‌اند از مزاج صفراوی (یا همان گرم و خشک)، مزاج دموی (یا همان گرم و‌تر)، مزاج سوداوی (یا همان سرد و خشک) و مزاج بلغمی (یا همان سرد و‌تر).

روش‌های مزاج شناسی

مزاج شناسی با روش‌های زیر انجام می‌شود:

1-لمس بدن

یکی از روش‌های متخصص طب سنتی برای شناسایی مزاج افراد، لمس بدن است. با لمس بدن و میزان سردی و گرمی یا سفتی و نرمی پوست می‌توان به اطلاعات خوبی راجع به مزاج افراد رسید.

پوست گرم، خشک و زبر = مزاج گرم و خشک.
پوست گرم و نرم = مزاج گرم و تر.
پوست سرد، خشک و زبر = مزاج سرد و خشک.
پوست گرم و نرم = مزاج گرم و تر.

2-رنگ پوست

بررسی رنگ پوست هم یکی دیگر از راهکارهای پزشکان طب سنتی برای تشخیص مزاج افراد است.

رنگ پوست سفید و مایل به سفید = مزاج سرد.
رنگ پوست قرمز و مایل به قرمز و صورتی = مزاج گرم.
رنگ پوست زرد و مایل به زرد = مزاج گرم و خشک.
رنگ پوست تیره و کدر با لب‌های بادمجانی رنگ = مزاج سرد و خشک.
رنگ پوست سفید مایل به گچ = مزاج سرد و تر.

3-وضعیت خواب

وضعیت خواب هم راهکار دیگری برای تعیین مزاج است.

خواب 8 ساعت یا بیشتر = مزاج سرد.
خواب کمتر از 8 ساعت = مزاج گرم.

4-وضعیت مو

نوع مو و وضعیت رشد آن هم یکی دیگر معیارهای تشخیص مزاج افراد در طب سنتی است.

موی پرپشت = مزاج گرم.
موی کم‌پشت – مزاج سرد.
موی پرپشت، مجعد و کلفت = مزاج گرم و خشک.
موی کم‌پشت، لخت و نازک = مزاج سرد و تر.

ویژگی‌های فیزیکی افراد دموی

افرادی با مزاج دموی، تنومند و قوی‌هیکل‌اند وبدنی عضلانی دارند. ساختار بدنی آنها، بیشتر از بافت عضلانی (نسبت به چربی) تشکیل شده است.

از نظر جثه، آنها استخوان‌های بزرگ‌تری دارند و صورت، انگشتان، لب‌ها، اندام‌ها و اعضای بدن بزرگ‌تر و قفسه سینه پهن‌تری دارند. به‌علاوه بیشتر احساس گرما می‌کنند و دمای بدن آنها به طور طبیعی بالاتر است.

رنگ صورت آنها صورتی و گلگون است و پوستی نرم و صاف دارند. همچنین دارای موهای ضخیم و پر پشتی هستند که به‌راحتی می‌توان آنها را فر کرد یا به آنها حالت داد.

این افراد سیاهرگ‌های بزرگ‌تری دارند که برجسته هستند و به‌راحتی می‌توان آنها را از روی پوست دست‌ها و پاها دید. این افراد همچنین نبض قوی‌تری دارند.

ویژگی‌های فیزیکی افراد صفراوی

افراد دارای مزاج صفراوی معمولا قدبلند و لاغر هستند. آنها جثه کوچکی دارند. برای مثال، انگشتان، لب‌ها و سایر قسمت‌های بدنشان خیلی بزرگ نیستند و احتمال این که دچار اضافه‌وزن شوند خیلی پایین است. پوست آنها معمولا زرد و خشک است.

افراد دارای مزاج صفراوی مدام احساس گرما می‌کنند و دمای بدن آنها خیلی زود بالا می‌رود که این حالت ممکن است باعث هایپرترمی شود.

ویژگی‌های فیزیکی افراد سوداوی

افرادی که مزاج سوداوی دارند معمولا لاغرند و جثه کوچکی دارند. اعضای بدن این افراد بزرگ نیستند. این افراد می‌توانند هراندازه که دوست دارند غذا بخورند بدون این که چاق شوند. یکی دیگر از ویژگی‌های مزاج سوداوی این است که این افراد خیلی زود احساس سرما می‌کنند.

پوست آنها رنگ تیره‌ای دارد و این احتمال وجود دارد که روی پوستشان لکه‌های تیره ایجاد شود. پوست آنها خشک و زبر و موهایشان زبر، مجعد و فرفری است. آنها همچنین موهای زائد زیادی دارند.

ویژگی‌های فیزیکی افراد بلغمی

افراد دارای مزاج بلغمی معمولا بدن حجیم و بزرگی دارند و ساختار بدنشان بیشتر از چربی (نسبت به بافت عضلانی) ساخته شده است. این افراد خیلی سریع وزن اضافه می‌کنند. اعضای بدن آنها نیز بزرگ و صاف هستند.

افراد دارای مزاج بلغمی معمولا احساس سرما می‌کنند و هنگامی که کسی آنها را لمس می‌کند متوجه می‌شود که سردتر از حد معمول هستند. همچنین این افراد معمولا نسبت به هوای سرد و مرطوب حساس‌ترند.

پوست آنها روشن، سفید و صاف است و می‌توان گفت که بهترین پوست را دارند. موهای آنها نیز ابریشمی، صاف، نرم و نازک هستند.